Εξακολουθούν οι Γερμανοί να ζουν με αυστηρή δίαιτα χοιρινού κρέατος και πατάτας; Θα είναι για πάντα παντρεμένοι με τα αυτοκίνητά τους; Θα μπορούσαμε σύντομα να ακούμε “Bar oder Karte;” όπου κι αν πάμε; Ακολουθούν πέντε πράγματα που αλλάζουν στη ζωή και την κουλτούρα των Γερμανών και πέντε που μοιάζουν να έχουν κολλήσει σε μια χρονική στρέβλωση.
Ως μετανάστες που ζούμε στο εξωτερικό, συχνά περνάμε χρόνο σκεπτόμενοι τους τρόπους με τους οποίους μας έχουν αλλάξει οι νέες μας πατρίδες. Ίσως αυτό οφείλεται στο ότι έχουμε αποκτήσει νέες συνήθειες στο φαγητό που τρώμε ή στον τρόπο που αλληλεπιδρούμε, σε τέτοιο βαθμό που παθαίνουμε πολιτισμικό σοκ όταν επιστρέφουμε στις χώρες μας.
Αυτό που συζητείται λιγότερο είναι το πώς οι χώρες στις οποίες μετακομίζουμε μπορεί να αλλάζουν γύρω μας, μερικές φορές ως άμεσο αποτέλεσμα των ζωντανών διεθνών κοινοτήτων που ζουν εκεί.
Αν και οι Γερμανοί έχουν τη φήμη ότι είναι λίγο κολλημένοι στις συνήθειές τους τους, υπάρχουν αρκετοί τρόποι με τους οποίους η γερμανική κοινωνία και κουλτούρα περνούν σε μια νέα φάση. Είτε πρόκειται για τη μετάβαση σε μια πιο υγιεινή διατροφή είτε για την αυξανόμενη χρήση της ανεπίσημης γλώσσας, πολλά παλιομοδίτικα στερεότυπα για τη Γερμανία απλά δεν είναι πλέον κατάλληλα για τον σκοπό που εξυπηρετούν.
Τούτου λεχθέντος, υπάρχουν μερικά πράγματα για αυτή τη συναρπαστική χώρα που δεν είμαστε σίγουροι ότι θα αλλάξουν ποτέ. Ακολουθεί μια σύνοψη των κορυφαίων από αυτά.
Λέει κανείς πια “Sie”;
Όποιος αρχίζει να μαθαίνει γερμανικά θα έρθει γρήγορα αντιμέτωπος με τους επίσημους και ανεπίσημους όρους για το “εσείς”: Sie και du. Μπορεί να σας πουν ότι το “du” πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο για τους στενότερους φίλους και την οικογένεια, ή ότι οι περισσότεροι άνθρωποι μεγαλύτεροι από εσάς πρέπει να αναφέρονται με το “Sie”, εκτός και οι ίδιοι δηλώνουν ρητά το αντίθετο.
Αν και συμφωνούμε απόλυτα στο ότι είναι καλύτερο να είστε ασφαλείς, θα σας αποκαλύψουμε ένα μικρό μυστικό: πολύ λιγότεροι άνθρωποι, ακόμη και σε επαγγελματικά περιβάλλοντα, χρησιμοποιούν τακτικά το ‘Sie’ στις μέρες μας.
Όπως έγραψε ένας δημοσιογράφος στην Die Zeit: “Σήμερα, ο κόσμος δεν είναι πλέον τόσο ταξικός ή ιεραρχικός. Ως αποτέλεσμα, χρειαζόμαστε όλο και λιγότερο έναν ευγενικό τύπο προσφώνησης και καταφεύγουμε όλο και συχνότερα στο ανεπίσημο “εσείς””.
Συνδυάστε αυτό με το πιο διεθνές επιχειρηματικό περιβάλλον και θα διαπιστώσετε ότι οι Γερμανοί μπορεί να είναι πολύ πιο χαλαροί από ό,τι περιμένετε. Εξακολουθούμε να σας συνιστούμε να λαμβάνετε υπόψη σας τις υποδείξεις των άλλων, αλλά μην εκπλαγείτε αν καταλήξετε να χρησιμοποιείτε το “du” πολύ πιο συχνά από το επίσημο αντίστοιχό του.
‘Χοιρινό’ χωρίς κρέας και μπύρα χωρίς αλκοόλ
Όταν σκέφτεστε τη γερμανική κουζίνα, ίσως φαντάζεστε ζουμερά πιάτα με χοιρινό κρέας, ζυμαρικά και μπόλικο λάχανο, τα οποία συνοδεύονται από ένα ή δύο λίτρα μπύρας.
Στην πραγματικότητα, όμως, οι Γερμανοί στρέφονται ολοένα και περισσότερο σε πιο υγιεινές επιλογές, οι οποίες απέχουν πολύ από τα παχύσαρκα φαγητά που κάποτε γνωρίζαμε και αγαπούσαμε.
Σύμφωνα με μια έκθεση του περιοδικού για τις καταναλωτικές τάσεις Chip 365, η ζήτηση για χορτοφαγικά προϊόντα αυξάνεται κατακόρυφα στη Γερμανία, και ακόμη και μεγάλοι παραγωγοί κρέατος εμβαθύνουν σήμερα σε αυτή την προσοδοφόρα αγορά. Όταν η Lidl λάνσαρε τη σειρά “Beyond Meat” το 2019 με το μπιφτέκι παντζαριού χωρίς κρέας, αναγκάστηκε να ανανεώσει τα αποθέματά της μέσα σε λίγες ημέρες, αφού τα προϊόντα έκαναν φτερά από τα ράφια.
Και δεν είναι μόνο τα χορτοφαγικά και τα vegan τρόφιμα που έχουν κατακτήσει: η μπύρα χωρίς αλκοόλ καταλαμβάνει τα τελευταία χρόνια όλο και μεγαλύτερο μερίδιο στα ράφια των περισσότερων γερμανικών σούπερ μάρκετ. Μήπως το Jever Fun και το χορτοφαγικό Bratwurst θα μπορούσαν να είναι η επόμενη καυτή τάση στο Oktoberfest;
Τα γερμανικά μετατρέπονται σε Denglish
Είτε αυτό αφορά τη συμμετοχή σε μια “συνάντηση” στη δουλειά είτε την παρακολούθηση μιας εκπομπής μόλις φτάσετε στο σπίτι, οι Γερμανοί στρέφονται όλο και περισσότερο στις αγγλικές λέξεις για να περιγράψουν την καθημερινή τους ζωή.
Με την επικράτηση των αμερικανικών ταινιών και της βρετανικής ποπ μουσικής στη διεθνή κουλτούρα, τα αγγλικά είναι εδώ και καιρό η lingua franca στην Ευρώπη και αλλού, αλλά η διαδικασία του “Denglification” φαίνεται να έχει επιταχυνθεί από την κρίση του Covid και μετά. Αυτές τις μέρες είναι αρκετά συνηθισμένο για τους ανθρώπους να εργάζονται σε “home office” ή να εκφράζουν την ευγνωμοσύνη τους που αυτά τα ατελείωτα “lockdowns” είναι επιτέλους πίσω μας. Πέρυσι, η νεανική λέξη της χρονιάς ήταν επίσης μια φράση που κάποιοι Βρετανοί millennials ίσως αναγνωρίζουν από τα εφηβικά τους χρόνια: “Cringe”.
Και δεν είναι μόνο οι νέοι που το κάνουν αυτό. Μια πρόσφατη μελέτη διαπίστωσε ότι οι Γερμανοί βουλευτές χρησιμοποιούν ολοένα και περισσότερο τα Denglish στις ομιλίες τους στη Bundestag, μιλώντας για πράγματα όπως η νομοθεσία “game-changer” ή η “out-of-the-box” σκέψη.
Καθώς η Γερμανία επιδιώκει να ενθαρρύνει τη μετανάστευση και να χρησιμοποιεί ακόμη και περισσότερα αγγλικά σε γραφειοκρατικές ρυθμίσεις, αυτή είναι μια τάση που θα παραμείνει. Αυτό μας φέρνει στο επόμενο σημείο μας…
Η κοινωνία γίνεται όλο και πιο ποικιλόμορφη
Σύριοι πρόσφυγες που γίνονται οι “νέοι” Γερμανοί, μεγαλύτερος αριθμός βουλευτών μειονοτικών εθνοτήτων στη Bundestag, ταλαντούχοι νέοι διεθνείς που αναλαμβάνουν θέσεις εργασίας στη χώρα: δεν μπορεί να κρυφτεί το γεγονός ότι η γερμανική κοινωνία αλλάζει.
Τον Δεκέμβριο του 2021, υπήρχαν σχεδόν 12 εκατομμύρια άνθρωποι που ζούσαν στη Γερμανία χωρίς γερμανικό διαβατήριο, με λίγο πάνω από 10 εκατομμύρια από αυτούς να έχουν γεννηθεί στο εξωτερικό. Περίπου το ένα τέταρτο του πληθυσμού έχει μεταναστευτικό υπόβαθρο, δηλαδή είναι μετανάστες πρώτης ή δεύτερης γενιάς.
Πέρυσι περίπου 1,3 εκατομμύρια μετανάστες ήρθαν στη Γερμανία, μεταξύ των οποίων περισσότεροι από ένα εκατομμύριο Ουκρανοί πρόσφυγες. Η κυβέρνηση προωθεί επίσης νέους νόμους για να καταστήσει τη χώρα πιο ελκυστική για εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό από το εξωτερικό, οπότε, αν οι πολιτικοί κάνουν ό,τι θέλουν, η Γερμανία θα γίνει όλο και πιο πολυπολιτισμική στο μέλλον.
… και πιο προοδευτική
Η Γερμανία φαίνεται να κινείται προς μια πολύ πιο προοδευτική κατεύθυνση αυτή τη στιγμή, καθώς ψηφίζονται νέοι νόμοι που υποστηρίζουν την ευκολότερη μετάβαση του φύλου, ενώ παρατηρείται και η πλειοψηφική υποστήριξη της νομιμοποίησης της κάνναβης.
Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι ο φιλελεύθερος συνασπισμός κυκλοφορίας των Σοσιαλδημοκρατών (SPD), των Πρασίνων και των Ελεύθερων Δημοκρατών (FDP) βρίσκεται σήμερα στην εξουσία, αφήνοντας τα πολύ πιο συντηρητικά κόμματα CDU και CSU της Άνγκελα Μέρκελ στο περιθώριο.
Φυσικά, δεν είναι όλοι υπέρ ορισμένων από τις σαρωτικές αλλαγές που προωθούνται. Ωστόσο, σε πρόσφατες δημοσκοπήσεις, η πλειοψηφία του πληθυσμού έχει ταχθεί υπέρ πραγμάτων όπως η χαλάρωση των μεταναστευτικών κανόνων και η υποστήριξη των δικαιωμάτων των ΛΟΑΤ.
Παρ’ όλες τις θετικές αλλαγές, η Γερμανία έχει ακόμη πολύ δρόμο να διανύσει, ιδίως όσον αφορά τους αμφιλεγόμενους νόμους περί αμβλώσεων και τα δικαιώματα των γυναικών εν γένει. Και παρόλο που αυτό δεν αλλάζει αρκετά γρήγορα, τα πράγματα ελπίζουμε ότι κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση.
Υπάρχουν, όμως, και κάποια πράγματα που οι Γερμανοί απλά αρνούνται να αφήσουν πίσω τους;
Εμείς σίγουρα έτσι πιστεύουμε. Εδώ είναι τα πέντε κορυφαία μας.
Η ακρίβεια της Deutsche Bahn (ή η έλλειψή αυτής)
Δεν χρειάζεται πολύς χρόνος για τους ανθρώπους που μετακομίζουν στη Γερμανία για να ανακαλύψουν ότι τους έχουν πει ψέματα σε όλη τους τη ζωή: Οι Γερμανοί δεν έχουν συνεπή τρένα.
Αν και σίγουρα υπάρχουν χώρες με χειρότερα ρεκόρ, λιγότερα από τα δύο τρίτα των υπεραστικών τρένων έφτασαν στον προορισμό τους στην ώρα τους πέρυσι. Η αργοπορία της Deutsche Bahn έχει γίνει κάτι σαν εθνικό ανέκδοτο.
Όταν το The Local μίλησε πριν από λίγο καιρό με τον εμπειρογνώμονα για τα τρένα Jon Worth, εξήγησε ότι η Γερμανία κάνει πολλά με τα λίγα που έχει, αλλά ότι η υποδομή της χρειάζεται σοβαρά αναβάθμιση. Με άλλα λόγια: θα εξακολουθείτε να βλέπετε τις γερμανικές λέξεις “καθυστερημένα” και “ακυρωμένα” για αρκετά χρόνια ακόμα.
Η αγάπη τους για τα λαϊκά φεστιβάλ
Το να φαντάζεται κανείς μια Γερμανία χωρίς Oktoberfest είναι σαν να φαντάζεται ην Ιταλία χωρίς πίτσα ή τη Βρετανία χωρίς Big Ben: είναι σχεδόν αδύνατο. Τα λαϊκά φεστιβάλ που διοργανώνονται κατά την πρώτη έξαρση της άνοιξης ή στα μέσα του φθινοπώρου αποτελούν τεράστιο μέρος της κουλτούρας και της ταυτότητας της Γερμανίας – και δεν θα θέλαμε να μην ισχύει αυτό.
Από το θορυβώδες, ναυτικό θέμα Hafengeburtstag (Γενέθλια του λιμανιού) στο Αμβούργο μέχρι τη γραφική, αιώνων Zwiebelmarkt (αγορά κρεμμυδιών) στη Βαϊμάρη, αυτά τα λαϊκά φεστιβάλ είναι τόσο πολύχρωμα και διαφορετικά όσο και τα δεκαέξι κρατίδια της Γερμανίας. Όπου κι αν πάτε, όμως, είναι βέβαιο ότι θα συναντήσετε σε αυτά παιχνίδια λούνα παρκ, μουσική, μπυραρίες και άφθονο νόστιμο φαγητό.
Ακόμη και στη σύγχρονη εποχή μας, η δημοτικότητα αυτών των ιστορικών εκδηλώσεων δεν φαίνεται να μειώνεται καθόλου, με χιλιάδες επισκέπτες να συρρέουν σε αυτά κάθε χρόνο. Δεν βλέπουμε αυτό να αλλάζει σύντομα, και το ελπίζουμε!
Ψηφιοποίηση; Ποια ψηφιοποίηση;
Βρισκόμαστε στο έτος 2045. Βγάζετε το VR headset σας μετά από μια δύσκολη μέρα στο εικονικό γραφείο, αλλά αλίμονο: υπάρχει ακόμα admin να κάνετε. Καλείτε λοιπόν τον ρομποτικό σας βοηθό και τον ρωτάτε τι υπάρχει στη λίστα με τις δουλειές σας. “Το Landesamt für Einwanderung θα ήθελε να τους στείλετε με φαξ κάποια έγγραφα”, λέει.
Εντάξει, ίσως αυτό να είναι λίγο τραβηγμένο, αλλά καταλαβαίνετε το νόημα. Η ψηφιοποίηση είναι ένα έργο που δεν έχει ποτέ ολοκληρωθεί στη Γερμανία.
Από τους δημόσιους υπαλλήλους που εργάζονται με στυλό και χαρτί (και – αν είναι τυχεροί – με έναν σαρωτή) μέχρι το ότι πρέπει κανείς να πληρώνει με μετρητά ακόμη και σε ακριβά μπαρ και εστιατόρια, η Γερμανία είναι τελικά μια αρκετά τεχνοφοβική χώρα. Πρόκειται για ένα ζήτημα που ενοχλεί τόσο τους ξένους όσο και τους ντόπιους, και είναι τόσο πολιτισμικό όσο και διοικητικό. Γι’ αυτό, είτε είναι το 2023 είτε το 2045, η ψηφιοποίηση στη Γερμανία θα είναι πάντα ένα έργο που θα γίνει… στο μέλλον.
Η αιώνια διαμάχη μεταξύ οδηγών και ποδηλατών
Όσον αφορά τα μέσα μεταφοράς, η Γερμανία είναι μια χώρα με διχασμένη προσωπικότητα. Από τη μία πλευρά, είναι ένας τόπος που αγαπάει την ύπαιθρο, με λαμπρές υποδομές για ποδήλατο, αλλά από την άλλη, η αυτοκινητοβιομηχανία της αποτελεί μεγάλη πηγή εθνικής υπερηφάνειας.
Αυτός θα μπορούσε να είναι ο λόγος για τον οποίο η συζήτηση μεταξύ αυτοκινήτων και ποδηλατών είναι τόσο έντονη και δεν φαίνεται να τελειώνει ποτέ. Η μία πλευρά ισχυρίζεται ότι οι Γερμανοί βασίζονται στα αυτοκίνητά τους και ότι το να τρέχουν με ταχύτητα στον αυτοκινητόδρομο είναι δικαίωμά τους. Η άλλη υποστηρίζει ότι η ποδηλασία είναι η φιλική προς το περιβάλλον επιλογή και αναφέρει ότι έχουν το ίδιο δικαίωμα στο δρόμο με τους συναδέλφους τους – οδηγούς αυτοκινήτων.
Κατά περίεργο τρόπο, αυτές οι δύο πλευρές εκπροσωπούνται καλά στην κυβέρνηση αυτή τη στιγμή με τη μορφή των φιλο-ποδηλατιστών Πρασίνων και του φιλο-αυτοκίνητου FDP. Και όπως είναι φυσικό, αυτός ο συνασπισμός έχει βρεθεί σε αδιέξοδο τις τελευταίες εβδομάδες, ιδίως σε θέματα που αφορούν το κλίμα. Παρ’ όλη τη συζήτηση για την οικολογική επανάσταση, αυτός είναι ένας λόγος για τον οποίο πιστεύουμε ότι η αντιπαράθεση για το Tempolimit θα μαίνεται για αρκετό καιρό. Έτσι, η μακροχρόνια διαμάχη μεταξύ οδηγών και ποδηλατιστών θα αποτελεί όπως φαίνεται μέρος της γερμανικής ζωής και στο μέλλον.
Περιφερειακή υπερηφάνεια και αντιπαλότητα
Θα έρθει ποτέ η στιγμή που οι Βερολινέζοι δεν θα σε κοιτάζουν λίγο περίεργα αν πεις ότι απόλαυσες τις διακοπές σου στη Βαυαρία; Ή όταν ο νέος σας φίλος από το Σλέσβιχ-Χόλσταϊν δεν θα επιμένει να δοκιμάσετε κάθε είδους συνδυασμό παστού ψαριού με ψωμί που μπορείτε να φανταστείτε;
Το ομοσπονδιακό σύστημα στη Γερμανία είναι κάτι περισσότερο από ένας τρόπος οργάνωσης της κυβέρνησης: είναι ένας τρόπος ζωής. Κάθε ένα από τα δεκαέξι ομόσπονδα κρατίδια της Γερμανίας έχει τις δικές του μοναδικές διαλέκτους και τη δική του περιφερειακή ταυτότητα. Κατά συνέπεια, ένα από τα πιο συναρπαστικά στοιχεία της μετακόμισης στη Γερμανία είναι να γνωρίσεις όλα τα κρατίδια.
Συνεπώς, παρόλο που μπορεί να μην υφίστανται πλέον σύνορα μεταξύ Ανατολής και Δύσης, υπάρχουν ακόμη αμέτρητες πολιτιστικές διαχωριστικές γραμμές στη χώρα, οι οποίες οδηγούν σε μια υγιή τοπική υπερηφάνεια και σε μια υγιή περιφερειακή αντιπαλότητα.
Αυτό είναι κάτι που δεν βλέπουμε να αλλάζει σύντομα.
thelocal.de
